Als je naar Israël reist kun je er eigenlijk niet om heen om Jeruzalem te bezoeken. Deze stad heeft een enorme aantrekkingskracht op zoveel bezoekers en staat centraal in zoveel religies en historische verhalen, dat kan niet anders dan ontzettend indrukwekkend zijn. Ook wij besluiten Jeruzalem te bezoeken tijdens onze reis door Israël met kind. Maar is Jeruzalem met kinderen bezoeken een goed idee? Je leest er alles over in dit blog.
De hoofdstad van Israël ligt op ongeveer een uur van de luchthaven van Tel Aviv en op de grens van de Westbank, een van de Palestijnse gebieden. Als we Jeruzalem met de auto naderen zien we een stad die bijna uit zijn voegen barst van de bebouwing. Er staan hoge flatgebouwen op de heuvels van de stad. Iedereen lijkt in Jeruzalem te willen wonen.
Ons bezoek aan Jeruzalem met kinderen
De Oude Stad
De meeste bezienswaardigheden vind je in de oude stad van Jeruzalem, hier beginnen wij ons bezoek. Als we door de Jaffa poort de stad binnenwandelen voelt het alsof we een oosters sprookje in stappen. Het is één grote oosterse bazaar met een doolhof van kleine steegjes waar geen auto kan komen en de voorraad nog met een handkar gebracht wordt.
We lopen langs souvenirverkopers die menora’s, keppeltjes en houten kruizen voor hun winkel uitgestald hebben. Naast schalen baklava, bergen gedroogde dadels en geurende kruidenmengsels. Het voelt alsof we op een markt lopen en het is even lastig om te oriënteren welke kant we op moeten. Gelukkig hangen er op veel plaatsen duidelijke borden die ons op weg helpen. Zo vinden we al snel de route naar de Klaagmuur.
Klaagmuur
Zoals Jeruzalem niet kan ontbreken aan een reis naar Israël, kan de Klaagmuur niet ontbreken aan een bezoek aan Jeruzalem. Voor Joden is het een van de heiligste plekken in de wereld. Je ziet hier dan ook altijd mensen bij de muur hun geloof belijden.
Tijdens ons eerste bezoek aan de muur bekijken we alles van een afstandje. Pas bij een tweede bezoek stappen we op de muur af om deze van dichtbij te bekijken. Om de eeuwenoude stenen aan te raken en de kleine briefjes die tussen de stenen vastgeklemd zitten van dichtbij te bekijken.
Het is een indrukwekkend bezoek, je ziet en voelt aan alles hoeveel belang mensen aan deze plek hechten. De ultra orthodoxe Joden in hun traditionele kleding die heftig buigend bidden bij de muur, het kan niet anders dan dat indruk maakt. We komen er tijdens ons verblijf in Jeruzalem een paar keer terug.
Je zult de Klaagmuur op de kaart terugvinden als de Western wall, dit verwijst naar de enig nog overgebleven muur van de Tweede Tempel die verder volledig verwoest is. Mannen en vrouwen hebben ieder hun eigen deel van de muur. En als bezoeker mag je zelf ook de muur van dichtbij bekijken, zolang maar wel je hoofd bedekt. Voor mannelijke bezoekers liggen er papieren keppels.
Zoek vooral ook even naar de bordjes die je naar een uitzichtpunt tegenover de muur brengen. Hiervandaan heb je schitterend uitzicht op de Klaagmuur met de gouden Rotskoepel er pal boven.
Tempelberg
Op de Tempelberg of Temple Mount staat een van de meest iconische gebouwen van Jeruzalem: de Rotskoepel. Je ziet de gouden koepel vanaf ieder dakterras en elk hoog punt in de stad.
En niet alleen die glimmende koepel is prachtig, ook het tegelwerk waar het gebouw mee versierd is in alle mogelijke kleuren blauw, is schitterend. Wij zijn hier in het rustige seizoen en kunnen doorlopen zonder in de rij te staan. Ook rond de Rotskoepel is het rustig. We gaan op een muurtje zitten om alles op ons gemak te bekijken.
Het is een fijne plek om te bezoeken tijdens je verblijf in Jeruzalem met kinderen. Er is rond de prachtige koepel een groot plein en daaromheen een flink park. Kinderen voetballen er en er lopen veel katten die graag even geaaid worden. We blijven er langer hangen dan we verwacht hadden.
Goed om te weten: je bereikt de de Tempelberg via een houten loopbrug vanaf het plein voor de Klaagmuur. Alleen moslims mogen de gebouwen betreden, niet-moslims mogen alleen buiten de gebedstijden om de buitenkant bekijken. De openingstijden zijn hierdoor beperkt, dus bepaal vooraf goed wanneer je de Tempelberg gaat bezoeken.
Voor toeristen is er maar een ingang naar de Tempelberg, maar vertrekken kan via meerdere poorten zodat je eenvoudig naar een ander deel van de oude stad wandelt.
Overal in de stad lopen soldaten rond, met een geladen automatisch wapen nonchalant aan hun schouder bungelend. Al snel kijken we er niet meer van op. De beveiliging is bij de Klaagmuur en de Tempelberg het grootst. Hier moeten we langs een controlepunt en door een detectie apparaat voor we verder mogen. We hebben zelfs onze paspoorten bij ons, maar hier wordt niet naar gevraagd.
Virtuele tour door de Toren van David
De Toren van David is een citadel naast de Jaffa poort in oud Jeruzalem. Het is een groot indrukwekkend complex met een geweldig uitzicht over de stad. Op de hoogste toren vinden we een mooie plek om foto’s te maken van de glimmende Rotskoepel op de Tempelberg met de Olijfberg op de achtergrond.
Ben je in Jeruzalem met kinderen, dan zijn er twee leuke manieren om de citadel op eigen manier te ervaren: met een tablet of met een VR bril. Wij kiezen voor de tablet en onze 9-jarige neemt ons met een iPad en een grote koptelefoon op, op stap. De iPad brengt ons langs diverse stops door de Citadel. Op het scherm zien we een bepaald silhouet van de omgeving en als we dat weten te matchen met de omtrekken in het echt dan start er een animatie waarmee we terug in de tijd stappen en zien we hoe de Citadel er eeuwen geleden uitzag en wie daar rond liepen. Het is een erg leuke en interactieve manier om zo de Citadel te ontdekken.
Het is ook de moeite waard om met kinderen ook in de avond de Toren van David te bezoeken, dan is er een licht en geluid show te bewonderen.
Via Dolorosa
De Via Dolorosa speelt een belangrijke rol in het bijbelse verhaal van de kruisiging van Jezus Christus. Deze straat is gebouwd op de route die hij gelopen zou hebben met het kruis op zijn rug.
We lopen hier dus in de voetsporen van Jezus, samen met pelgrims met rozenkransen en bijbels in hun hand. Sommige lopen zelfs met een metershoog zwaar kruis op de rug. Langs de straat zijn er kapellen, gedenkstenen en kerken gebouwd die ieder staan voor een gebeurtenis tijdens de kruistocht.
De pelgrims stoppen overal en zijn duidelijk onder de indruk van waar ze zijn. Wij zijn op onze beurt weer onder de indruk van de pelgrims die biddend en zingend de route afleggen.
Tip: Aan de Via Dolorosa vind je Café Triest in het Oostenrijkse gasthuis. Vanaf een fijn terras kijken we uit op de Arabische wijk met een groot stuk appelstrudel met roomijs.
Heilige Grafkerk
Volgens de overlevering is de Heilige Grafkerk gebouwd op de plek waar Christus zowel gekruisigd als begraven zou zijn. Al sinds de 4e eeuw is het een belangrijk pelgrimsoord. En dat maakt dit een indrukwekkende plek om te bezoeken als je in Jeruzalem met kinderen bent. Hier komen de grote drommen zingende en biddende pelgrims vanaf de via Dolorosa samen.
Binnen staat men in enorme rijen om een glimp op te vangen van een van de relikwieën die in deze kerk te vinden zijn. Het levert interessante gesprekken op, want waarom kussen al die mensen die steen bij de ingang?
Naast het religieuze belang van deze kerk, is het ook nog eens een hele mooie kerk om te bezoeken. De kerk bestaat uit een wirwar van ruimtes; we gaan trappen op en trappen af de kelder in. We zien schitterende beschilderde plafonds, overal hangen wierookbranders en op heel veel plekken kunnen we een kaarsje aansteken.
Uitzicht vanaf het dakterras
Door heel de oude stad zijn er verschillende dakterrassen, het is de moeite waard om er een te bezoeken. Je bent even uit de drukte van de stad en hebt vaak een geweldig uitzicht.
Wij vinden er een vlakbij de Heilige Grafkerk: Panoramic Golden City. Vanaf het terras zien we onder ons de drukke Muristan markt en verder weg hebben we fenomenaal uitzicht over de daken van de stad tot aan de Olijfberg aan toe. Een fijne plek om even rustig een drankje te drinken.
Wandelen over de stadsmuur
De oude stad is omsloten door een prachtige oude stadsmuur. En deze kun je bewandelen. Een erg leuke manier om de stad van bovenaf te bekijken als je Jeruzalem met kinderen bezoekt. We zien een wirwar van schots en scheve daken, straatjes en kleine dakterrassen. Afgewisseld met de koepels van kerken, synagoges en de minaretten van de moskeeën. Vanaf hier zien we ook het gewone leven, buiten de toeristenstromen. Veel hiervan zit namelijk verstopt op binnenplaatsen en achter gesloten poorten, we zien kleine schoolpleinen en kinderen die op straat spelen. Het geeft weer een andere kijk op de stad.
De ingang is naast de Jaffa Gate, je kijkt er al snel overheen. Een kaartje koop je in de kleine winkel naast het toegangshek.
Bezoek aan de synagoge
In de Joodse wijk is het wat rustiger dan in de christelijke en Arabische wijk van oud Jeruzalem. Hier zijn veel minder winkels en ook geen grote drommen toeristen. We dwalen hier door de mooie steegjes en gaan op zoek naar een synagoge om te bezoeken.
En die is nog niet zo makkelijk te vinden. We lopen steegjes in en uit, trappen op en af, maar met wat hulp van vriendelijke bewoners komen we uiteindelijk bij de Sefardische synagogen. Dit zijn vier aangrenzende synagogen die samengevoegd zijn tot één complex. We betalen een kleine entreeprijs en de mannen mogen een keppel lenen.
In een van de synagoges is een Bat Mitswa dienst gaande. We vangen een glimp op van kinderen, moeders en grootmoeders en trekken ons snel terug. Maar een trotse oma wenkt ons terug naar binnen, we mogen best even meekijken. Ze vertelt ons over de plechtigheid en over de geschiedenis van de synagoges. Over hoe deze ingericht zijn met interieurs uit Europese synagoges die na de Tweede Wereldoorlog niet meer gebruikt werden.
Buiten de oude stad van Jeruzalem met kinderen
Time Elevator Jeruzalem
Met de Time Elevator Jeruzalem gaan we op een tijdreis door de ruim 3000 jaar oude geschiedenis van Jeruzalem. In deze bioscoop zitten we in stoelen die bewegen en het lijkt alsof we echt door de grond de geschiedenis in zakken. Op basis van de bewegende stoelen zou je een 4D ervaring kunnen verwachten, maar dat is het niet.
Wat het wel is, is een film over de geschiedenis van Jeruzalem, met een aantal leuke effecten en daarmee voor kinderen een toegankelijke en eenvoudige inkijk in de gigantische geschiedenis van Jeruzalem. Als we later door de oude stad wandelen kunnen we er ook een aantal keer op teruggrijpen. ”Weet je nog die koningin die door de straten gedragen werd? Dit is die kerk die zij liet bouwen.”
Mahane Yehuda markt
Buiten de oude stad vind je de Mahane Yehuda markt, een overdekte markt waar overdag vooral levensmiddelen verkocht worden. Het is een hele levendige markt en een aanrader om te bezoeken. Hier zie je al het lekkers dat er in Israël te koop is.
Wij gaan er in de vroege avond heen om een hapje te eten. We zien nog veel kramen open en kopen wat lekkernijen voor later voordat de kramen worden gesloten en de naastgelegen restaurants en bars er hun terrassen opbouwen.
Musea en een dierentuin
Wij hebben onze tijd in Jeruzalem met kinderen vooral doorgebracht in de oude stad. Hier is zo ontzettend veel te zien en bijna alles maakt diepe indruk. Graag hadden we ook Yad Vashem bezocht, maar dit museum is niet toegankelijk voor kinderen onder de 10 jaar.
Als je meer tijd in Jeruzalem hebt zijn er buiten de oude stad nog een aantal plaatsen interessant voor kinderen:
- De Biblical zoo is een dierentuin waar alle dieren die in de Bijbel genoemd zijn te zien zijn.
- Het Israël Museum staat bekend als een heel kindvriendelijk museum. Hier kun je de Dode Zee rollen zien en er is ook een speciale jeugdvleugel
- In het Bloomfield Science museum mogen kinderen alles aanraken en uitproberen. Er zijn rondleidingen, workshops en demonstraties.
Is Jeruzalem leuk voor kinderen?
Als ik Jeruzalem met een woord moet omschrijven is het: intens. Dat de stad zo belangrijk is binnen drie grote religies en dat dat zo zichtbaar is maakt het intens. Een kerk is hier niet zomaar een kerk, een eeuwenoude muur is niet zomaar een muur. In deze stad zijn heel veel plekken voor heel veel mensen enorm belangrijk en dat zien en voelen we.
Jeruzalem is wat mij betreft een geweldige stad om te ontdekken, maar dan wel gedoseerd. En niet alleen als je met kinderen reist, ook voor de volwassenen is het een intensieve ervaring.
Maar dat maakt van Jeruzalem nog geen ongeschikte bestemming voor kinderen, afhankelijk van de leeftijd en interesses van je kind kun je het redelijk eenvoudig aantrekkelijk maken. Wij stopten net even wat vaker dan normaal om iets te eten of te drinken en even rustig te kletsen over wat we net allemaal gezien hebben.
Geocaches en keuzes maken
We zochten onderweg wat geocaches en voegden met de iPad in de Toren van David en de Time elevator wat moderne techniek toe aan de eeuwenoude stad.
Een andere voor de hand liggende tip voor Jeruzalem met kinderen: maak keuzes. Je kunt eenvoudigweg niet alles zien. In de ochtend door de oude stad dwalen met een rustige middag in een park of gewoon in of om je hotel maakt dat je het voor iedereen leuk houdt.
Hotel met zwembad
Een zwembad helpt daarbij, er worden in Jeruzalem veel accommodaties met zwembad aangeboden. Als je er een kunt vinden binnen je budget dan is dit echt een aanrader: het kan heel warm worden in Jeruzalem.
En het is een een open deur, maar bereid je voor. Kinderen doen zoveel indrukken op in een stad als Jeruzalem, het is fijn als ze een beetje weten wat ze te wachten staat en het helpt ook om ter plaatse dingen uit te kunnen leggen op basis van wat je eerder gelezen of gezien hebt. Op Schooltv zijn er meerdere filmpjes te vinden over Jeruzalem en bijvoorbeeld de Klaagmuur. Maar ook bij de bibliotheek kun je leuke boeken vinden. Wij lazen onder andere: ‘Wie gelooft wat? Het grote kijkboek van christendom tot islam.’
Een bezoek aan Jeruzalem met kinderen is absoluut een ervaring om nooit meer te vergeten! Wij bezochten tijdens onze reis door Israël ook Tel Aviv, Ein Gedi, de Dode Zee en Masada.