Ooit stonden er in Veenhuizen drie gestichten. Het gevangenismuseum is daar één van, het was namelijk het Tweede Gesticht uit 1823. Eerst bedoeld voor weeskinderen en bedelaars. Later bedoeld voor mensen die moesten worden heropgevoed. Ze leerden en werkten er of zaten een lange straf uit. Nu is er het Gevangenismuseum Veenhuizen gevestigd.
Dit museum is een spannend gezinsuitje in Drenthe vol verhalen over verpaupering, misdaad en straf. En je komt alles te weten over de geschiedenis van Veenhuizen. Blogger Alyt bezocht dit museum met haar twee kinderen en deelt haar indrukken in deze review.
Gevangenismuseum Veenhuizen
We werden overdonderd door de grootte van het museum. Het is een groot vierkant gebouw met een grote binnenplaats. Naast het museum staat een oude gevangenis, de Rode Pannen, die je ook kunt bezoeken. Bij de balie werden we vriendelijk ontvangen. We maakten direct een afspraak gemaakt voor de rondleiding door de Rode Pannen later op d dag. De jassen konden we kwijt in een gratis kluisje.
Speurtochten
We kregen een plattegrond mee en voor kinderen zijn er drie speurtochten, namelijk:
- Lange Leo Kinderroute (4 t/m 6 jaar) gaat over Lange Leo en hij is een gezellige gevangenisboef. Hij heeft zich op vele plekjes in het museum verstopt. De kinderen proberen hem te vinden. De bijbehorende plattegrond helpt je bij de zoektocht.
De vloek van Veenhuizen (7 t/m 12 jaar) is een opdrachtenboekje. Het boekje ziet er prachtig uit. Per tijdsperiode staat er informatie in over straffen, werken in het gesticht, opsluiting, rechtspraak en moderne gevangenissen. De vloek van Veenhuizen gaat over Gaius die is vervloekt en voor eeuwig is opgesloten. De taak van de kinderen is de spreuk te vinden die de vloek zal opheffen. Wij kozen voor deze speurtocht, omdat mijn meiden in deze leeftijdscategorie vallen.
- De Q code tour “Verboden en Verstopt”, voor kinderen vanaf 9 jaar. Deze speurtocht is er alleen tijdens vakanties in het Gevangenismuseum Veenhuizen. Je hebt hiervoor een mobiel nodig. Met de speciale app ga je op zoek naar verstopte spullen. Verzamel vervolgens de letters die bij deze spullen liggen. De letters vormen een woord.
Door de sluis
Voordat we daadwerkelijk de gevangenis in mochten, gingen we eerst door een sluis (net echt). In de sluis werd een film vertoond over misdaad en straf door de jaren heen. Aan het einde van de film ging de sluis aan de andere kant weer open. Je mag er ook omheen lopen, mocht je niet door de sluis willen gaan.
Vervolgens stonden we voor pilaren met drukknoppen. Je kon stellingen beantwoorden met wel of niet waar. Dit was een beetje te moeilijk voor de meiden en we zagen iets veel mooiers, een cellengang.
De cellengang van Gevangenismuseum Veenhuizen
Van verschillende celdeuren kon je het luikje openmaken en dan zag je een gedetineerde in zijn cel zitten. In een van de cellen zat een gat in de deur. Het was de bedoeling om daar doorheen te kruipen. Dit gat had ook met onze speurtocht ‘de vloek van Veenhuizen’ te maken. In deze cel kregen we een animatiefilmpje te zien over Gaius, waarom hij in de cel was terechtgekomen en hoe de meiden de vloek konden opheffen.
Ze moesten spreekbuizen opzoeken met daarbij het logo van de speurtocht. Vervolgens konden ze met een stokje tegen de spreekbuis aantikken en dan zou je iemand horen die een woord van de spreuk zegt. Dit woord schrijf je dan in het opdrachtenboekje. In het boekje staat ook waar je ongeveer moet zoeken naar zo’n spreekbuis.
Tentoonstelling over straffen
De speurtocht ging verder met een tentoonstelling over straffen tot begin de 19e eeuw. We zagen een schavot, diverse martelwerktuigen en boeien. Je mag de boeien omdoen, super spannend allemaal. De meiden kropen ondertussen even in een cel.
Zoals ik al schreef was Veenhuizen eerst bedoeld voor weeskinderen en bedelaars. Ze werden er heropgevoed en moesten hard werken. De meiden konden in het gevangenismuseum Veenhuizen naar verhalen luisteren over hoe het was voor weeskinderen in deze kolonie. We zagen ook een slaapzaal waar allemaal hangmatten hingen.
Veel weeskinderen en landlopers kwamen per trekschuit, bijvoorbeeld vanuit Amsterdam, naar Veenhuizen toe. Je kon plaatsnemen in de trekschuit en naar het verhaal van weeskind Jantje op een scherm kijken. We verstonden het alleen niet zo goed, omdat de andere bezoekers veel lawaai maakten.
Er waren allerlei ambachten in de kolonie, zoals in de landbouw en zuivelfabriek. Want er moest hard gewerkt worden door de kinderen en bedelaars.
Door middel van een interactief spel met beeld en materiaal konden de meiden dit gaan ontdekken. Ze moesten een object aanraken en dan lichtte het scherm op met de desbetreffende ambacht. De meiden wilden natuurlijk alle objecten aanraken.
Tentoonstelling over opsluiting
De volgende tentoonstelling gingen van eenzame opsluiting, naar cellulaire opsluiting (de gevangene werd een nummer en mocht met niemand praten) en tot slot naar de resocialisatie van gevangen. Er waren veel vitrines met voorwerpen en foto’s en de meiden konden ook ervaren om in een slaapkooi te zitten waar een gevangene in moest slapen na een lange dag werken. Of je kon een kijkje nemen in binnenkant van een koepelgevangenis.
Rechtbank
De rechtbank was de volgende halte tijdens ons bezoek aan het Gevangenismuseum Veenhuizen. We namen plaats in de bankjes, je kon ook in de bankjes van de rechters gaan zitten. In de rechtszaal werden filmpjes vertoond over diverse strafzaken. Aan ons de taak om met een stemknop te raden welke straf de dader kreeg. Super leuk, alhoewel het filmpje over het neersteken van een persoon best beangstigend kan zijn voor kinderen. Ook hier mochten de meiden een opdracht doen. Ze moesten in het advocatenkantoor op zoek naar de juiste order.
Als allerlaatst kwamen we aan bij het onderdeel bewaking. Hier kun je als bewaarder via camera’s bezoekers in de gaten houden en door een echte detectiepoort lopen. De meiden gingen mij direct in de gaten houden. Aan het einde van de route kunnen kinderen nog kleuren en een filmpje kijken in een cel (bajes bios).
Ook het restaurant bevindt zich hier. Je kunt onder andere boeiende broodjes, een kindermenu voor kleine boefjes of een broodje proeftijd bestellen.
De binnenplaats van het Gevangenismuseum Veenhuizen
Op de binnenplaats staan twee arrestantenbussen die je van binnen mag bekijken en twee gepantserde auto’s. De kinderen kunnen zich uitleven in de speeltuin in de vorm van een doolhof “de klauterbajes” met ontsnappingsmogelijkheden.
Via de binnenplaats kom je ook in het cellenblok. Hier kun je nagebouwde oude en nieuwe cellen bekijken. Je mag ook even in een cachot (donkere kelder) zitten. En staan er een aantal echte oude celdeuren tentoongesteld.
Rondleiding gevangenis De Rode Pannen
Bij de balie van gevangenismuseum Veenhuizen reserveerden wij bij binnenkomst een plek voor deze rondleiding. De rondleiding duurt ongeveer drie kwartier. Vanuit het gevangenismuseum liepen we naar De Rode Pannen, die tot 2018 nog in gebruik was als gevangenis.
We moesten eerst door een sluis lopen om binnen te komen. Binnen mochten we een kijkje nemen in de cellen nemen en op de isoleerafdeling. De meiden vonden het prachtig, ‘ze hebben gewoon een tv’! De gids vertelde over het dagelijks leven in de gevangenis, welke spullen er werden binnengesmokkeld en wat een gevangene allemaal wel en niet mocht. De kinderen werden erg betrokken bij zijn verhaal, mochten de sluis opendoen of een celdeur.
Rondrit in de Boevenbus
Met deze bus werden gevangenen vervoerd tussen het woongesticht naar de werkplaatsen in de omgeving. De meiden stapten als eerste in en gingen helemaal achterin zitten, op de zachte stoelen die bedoeld waren voor de bewakers. Ik ging voor ze zitten op een van de plastic stoeltjes.
We maakten een rondrit door Veenhuizen en langs de huidige gevangenis Norgerborg en de jeugdgevangenis. We keken onze ogen uit. De chauffeur vertelde ondertussen wat we allemaal zagen. We reden langs monumentale gebouwen; woningen van gevangenisbewaarders en directeurs. De gebouwen hebben prachtige namen zoals: Bitter en Zoet, Helpt elkander en Werk en Bid.
Kosten: € 2,50 per persoon en de rit duurt een half uur.
Gevangenismuseum Veenhuizen | Een aanrader voor gezinnen?
Gevangenismuseum Veenhuizen is een aanrader. Er is enorm veel te zien en te doen, zeker ook voor kinderen. Het museum is logisch opgebouwd, per tentoonstelling schuif je steeds een tijdsperiode op en ga je steeds verder het museum in.
Wij hebben het museum bezocht, de rondleiding gevolgd en de boevenbusrit gedaan. Wij hebben 5,5 uur in Veenhuizen doorgebracht. Dus dit museum is zeker een aanrader voor een dagje uit.
Praktische informatie bezoek
In de souvenirshop kun je leuke spullen en spellen kopen die passen bij het thema van het museum.
Adres:
Oude Gracht 1, Veenhuizen
Controleer de openingstijden op de website: www.gevangenismuseum.nl
Openingstijden: dinsdag t/m zondag 10:00 – 17:00
Entree:
Kinderen 0 t/m 4 jaar gratis
Kinderen 5 t/m 12 jaar € 5,-
Jeugd vanaf 13 jaar en volwassenen € 10
Er is een groot parkeerterrein aanwezig en parkeren is gratis.
Lees ook na deze blog over het Gevangenismuseum Veenhuizen:
- Tips voor uitjes in Nederland
- Ga ook naar het Nationaal Park Dwingelderveld